Bağışıklık sistemi

11 Kasım 2012 Pazar

Bağışıklık sistemi, doğuştan gelen bağışıklık, sonradan kazınılan bağışıklık

Bağışıklığı sağlayan organların hepsine bağışıklık sistemi denir. Bu organlar dalak, lenf düğümleri, bademcik, kırmızı kemik iliği ve timüs bezidir. Görüldüğü gibi lenf sisteminin bağışıklık sistemine katkısı büyüktür. Bağışıklık sisteminin en önemli savaşçıları akyuvarlardır.

Bağışıklığın oluşumu

İnsan vücudu mikroplara karşı iki yolla savunur:

- Birinci savunma yolu, akyuvar hücreleri ile yapılan savunmadır. Bu hücreler, vücut içindeki bakteri ve virüsü bir çeşit yeme işlemi ile ortadan kaldırır. Akyuvarlar kanla vücudun her tarafına gider.

- İkinci savunma yolu, vücuda giren mikroplara karşı bazı akyuvar hücrelerinin ürettiği savunma maddesiyle yapılan savunmadır. Bu savunma maddesi mikroplara yapışarak onları etkisizleştirir. Bu savunma maddelerini üreten akyuvar hücrelerinin özel bellekleri vardır. Söz gelimi; boğmaca hastalığı mikrobuna karşı savunma maddesi üreten hücreler, diğer hastalıkların etkenleri olan mikropları tanımaz; sadece boğmacaya neden olan mikrobu tanır ve ona karşı ürettiği özel savunma maddesi ile onu etkisizleştirir. Bağışıklık sistemi her bir mikroba karşı özel bir savunma maddesi üretir. Üretilen savunma maddesi mikrobu tanıdığında onu etkisiz hâle getirir.

Bağışıklık Çeşitleri

Her canlı organizma, bütünlüğünü koruyabilmek amacıyla kendi içindeki sağlıklı ve dengeli düzeni sürdürmek durumundadır. Bu amaçla organizma, dışarıdan vücuda girerek bu düzeni bozacak mikroplara karşı koymak üzere doğuştan ya da sonradan edinilen iki tür bağışıklık kazanır.

Doğuştan kazanılan bağışıklık: Vücudun, bazı hastalıklara karşı doğuştan sahip olduğu dirence doğuştan kazanılan(doğal) bağışıklık denir. Doğal bağışıklık kalıtsaldır. Örneğin zencilerin verem hastalığına karşı doğuştan bağışıklığı vardır. Diğer taraftan sığır vebası, tavuk kolerası gibi hastalıklar insanlarda etkili değildir. Benzer şekilde kızamık, boğmaca gibi hastalıklar da sadece insanlarda görülür.

Vücudun mikroplara deri, mukus, gözyaşı ve tükürük gibi salgılarla engel olmaya çalışması ve akyuvarların mikropları ortadan kaldırması doğal bağışıklığa örnek olarak verilebilir.

Geçirdiğimiz bazı hastalıklar ve anne sütünden geçen bazı savunma maddeleri doğal bağışıklığı sağlar. ‹nsanlar kızamık, çiçek gibi bazı hastalıkları bir kez geçirdikten sonra bu hastalıklara tekrar yakalanmaz. Bu durum insanların geçirdikleri hastalıklara karşı bağışıklık kazanması ile meydana gelir. Diğer bir deyişle hastalık hâli devam etmekteyken, o hastalığın mikrobuna karşı mücadele veren bir grup hücrenin ilerde aynı mikropla tekrar karşılaştığında onu daha çabuk tanıma ve ortadan kaldırma yeteneği kazanması ile meydana gelir.

Sonradan kazanılan bağışıklık: Bu bağışıklık bireyin doğumundan sonra, bazı hastalıklara karşı dışarıdan alınan maddelerle yapay olarak oluşur. Sonradan kazanılan bağışıklık, dışarıdan vücuda verilen aşı, serum ve bazı besin destekleriyle sağlanır.