İndüksiyon akımı

23 Kasım 2012 Cuma

İndüksiyon akımı nedir? İndüksiyon akımı nasıl oluşur?

Yukarıda görülen iletken tel sarılı bobinin uçlarını bir miliampermetreye bağlayarak çubuk mıknatısı bu bobine doğru yaklaştıralım. Çubuk mıknatısı hızla bobine doğru yaklaştırıp uzaklaştırdığımızda ampermetre ibresinin başlangıçta sıfırı gösteren ibresinde sapma olduğunu gözlemleriz.  İbredeki sapma mıknatısın oluşturduğu manyetik etki ile iletken tel sarılı bobinden bir yük geçişi olduğunu gösterir.

Bobine hızla yaklaştırılan çubuk mıknatısın N kutbu miliampermetrenin ibresinde sağ tarafa doğru bir sapma oluştururken N kutbu uzaklaştığında ampermetre ibresinin sola doğru saptığı gözlenir. Bu nedenle bu iki durumda tel sarılı bobinde mıknatısın etkisiyle oluşan akımların zıt yönlü olduğu söylenebilir.

Bu kez mıknatısın diğer kutbunu yani S kutbunu iletken tel sarılı bobinin içine doğru hareket ettirirsek miliampermetrenin ibresi sola doğru sapar. İbrenin sapma yönündeki bu değişim bobine yaklaştırılan N kutbu etkisi ile oluşan akım yönü ile S kutbunun yaklaşması ile meydana gelen akım yönlerinin birbirine zıt olmasındandır. Diğer bir ifade ile mıknatısın yaklaşan kutuplarındaki değişiklik akım yönünün değişimine neden olmuştur.

Çubuk mıknatısın S kutbu bobinden uzaklaştırılırken miliampermetre ibresinde yine bir sapma gözlenir. Tıpkı N kutbunun uzaklaşmasında olduğu gibi S kutbunun da bobinden uzaklaşırken oluşturduğu etki, iletken tel bobin üzerinde yine bir akım oluşumuna neden olmuştur.

Ancak dikkat ederseniz N kutbunun yaklaştırılması ile S kut bunun uzaklaştırılmasında oluşan akım yönleri aynı, her iki kutbun yaklaştırılması ya da uzaklaştırılması durumunda oluşacak akım yönleri birbirine zıttır. Ancak tel bobin içinde manyetik etkiyi oluşturan çubuk mıknatıs hareketsiz

olduğunda miliampermetre ibresinde herhangi bir sapma gözlenmez. Bu durumda bobin üzerinde elektrik akımını oluşturan etkinin sadece manyetik alan olmadığı, manyetik alanın bobin içindeki hareketinin elektrik akımını oluşturduğu sonucuna ulaşılır. Bobinin içindeki mık natıs hareketsiz olduğu sürece kut bu ne olursa olsun akım oluşmaz.

Yukarıda yaptığımız gözlemde olduğu gibi üzerine tel sarılı bir akım makarasına, bir çubuk mıknatıs v hızıyla yaklaştırılıp uzaklaştırılırsa tele bağlı ampermetrenin ibresinin saptığı gözlendi. Ampermetre ibresinde gözlenen bu sapma bobine sarılı tel üzerinden belli bir akımın geçtiğini gösterir. Devrede herhangi bir üreteç olmadan tamamen sistemin manyetik alan değerinin değişim değeri ve hızına bağlı olarak iletken tel de gözlemlenen bu akıma indüksiyon akımı denir.