7.ünite Işık ve Ses ünitesinin özeti

12 Kasım 2012 Pazartesi

7.ünite Işık ve Ses ünitesinin özeti

- Günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız ışık, yayılırken karşılaştığı maddesel ortamlarla maddenin yapısal ve yüzeysel özelliklerine bağlı olarak farklı şekillerde etkileşir. Maddeler ışıkla olan bu etkileşimi sonucu; ışığı tamamen geçiren maddeler (saydam), kısmen geçiren maddeler (yarı saydam), hiç geçirmeyenler (opak- saydam olmayan) olmak üzere üçe ayrılır.

- Işığı geçirmeyen maddelerin bir kısmı üzerine düşen ışığı tamamen soğururken bir kısmı ise gelen ışığın geldiği ortama tekrar geri dönmesine neden olur.

- Işığın parlak bir yüzey üzerine düşerek geldiği ortama dönmesi olayına yansıma denir. Işığın yansıma şekline göre bu olay; ikiye ayrılır:

I. Parlak bir yüzeye gelen paralel ışın demeti yine paralel olarak yansıyorsa bu olay düzgün yansıma,

II. Parlak bir yüzeye gelen paralel ışın demeti paralel olarak yansımıyorsa bu olay dağınık yansıma adını alır.

- Işık parlak bir yüzey üzerinden belli kurallara uygun olarak yansır. Işığın yansımasında görülen bu kurallar;

I. Yüzey normali, gelen ışın ve yansıyan ışının üçü de aynı düzlem içinde bulunurlar.

II. Işık gelme açısına eşit bir yansıma açısı yapacak şekilde yansır, şeklinde ifade edilen kurallar olup bu kurallara yansıma kanunları denir.

- Görme olayı ışığın yansıyarak gözümüze ulaşması ile olur. Üzerine gelen ışığı dağınık olarak yansıtan nesnelerin sadece renk ve şekillerini algılar ancak net olarak fark edemezken düzgün yansıma yapan cisimler net olarak görülürler. 

- Gelen ışığı tamamına yakınını yansıtan parlak yüzeylere ayna denir. Aynalar biçimlerine göre düzlem ve küresel olmak üzere ikiye ayrılır. Düzlem bir yüzeye sahip olan düzlem aynalar ışığı düzgün olarak yansıtan aynalar olup simetrik görüntü verirler.

- Küresel aynalar ise üzerine gelen paralel ışık demetinin yansıdıktan sonra bir noktada toplayabilen ya da bir noktadan geliyormuşçasına yansıtabilen ayna türü olup biçimlerine göre ikiye ayrılırlar:

I. Üzerlerine gelen paralel ışık demetini odak noktası adı verilen tek bir noktada toplayacak şekilde yansıtan, çukur (iç kısmı) yansıtıcı yüzeyi olan küresel aynalara çukur(iç bükey) ayna denir.FEN VE

II. Üzerlerine gelen paralel ışık demetini odak noktası adı verilen tek bir noktadan geliyormuşçasına yansıtan, tümsek (dış kısmı) yansıtıcı yüzeyi olan küresel aynalara tümsek (dış bükey) ayna denir.

- Nesnelerin titreşimleri sonucu oluşan ses, yayılırken karşılaştıkları maddelerin yapısal özelliklerine bağlı olarak onlarla etkileşir. Bu etkileşim sonucu maddeler sesi ileten ve sesi soğuran olmak üzere iki gruba ayrılırlar.

- Sesin iletimi ya da tersine yalıtımı sırasında maddenin ses ile etkileşim özellikleri dikkate alınarak seçim yapılır.

- Bu nedenle sesin yayılabilmesi için ortamda mutlaka maddeleri oluşturan molekül ya da atomların olması gerekmektedir. Bu nedenle ses sadece maddesel ortamlarda yayılabilmekte, boşlukta ise titresen cisimlerin enerjilerini taşıyacak tanecikler olmadığından yayılamamaktadır.

- Sesin iletilmesinde ortamdaki maddeyi oluşturan molekül ve atomların birbirine uzaklıkları önemlidir. Sıvıları oluşturan moleküller arasındaki boşluk, gazları meydana getiren moleküller arasındaki boşluktan daha az olduğundan, sıvılar gazlara göre, katılar da sıvılara göre sesi daha iyi iletirler.

- Çağımızın sorunu hâline gelen gürültü ve ses kirliliği ile mücadele yollarından biride akustik düzenlemelerdir. Bu sebeple şehir planlamacıları ve mimarlar, inşa ettikleri yerleşim alanlarındaki yapıların akustik özelliklerine dikkat ederler.

- Bir ses bilimi olan akustik, sesin özelliklerini inceleyerek gürültüye yol açan ses ve titreşimlerin kontrol yollarını da araştırır. Akustik ile uğraşan bilim insanları ve mühendisler, farklı cisimlerin sesle nasıl etkileştiklerini araştırarak uygun iletişim sistemleri ve bina tasarımları için önerilerde bulunurlar.

- Sinema, tiyatro ve konser gibi sanat etkinliklerinin yapıldığı salonlar, görsel ve akustik özellikleri sayesinde değer kazanır.