Telif ve Patent hakkı, korsan ürün

28 Kasım 2012 Çarşamba

Telif hakkı ne demektir? Patent hakkı ne demektir? Korsan ürün ne demektir?

Kitap, film, müzik CD, DVD gibi ürünlerin hazırlanıp okuyucu ve dinleyiciye sunulması masraf, yoğun emek ve yorucu bir süreç gerektirir. Bu süreçte büyük maddi ve manevi emek harcanır. Başkalarının ürünlerini izinsiz, yasadışı yollarla kopyalayarak veya taklit ederek üretmeye korsan ürün adı verilir. Orijinal kitapların ciltlenmesi, yazısı ve renkleri kaliteli olur. Korsan kitap ise

ucuz olsun diye her şeyi adi ve kötü malzemeden oluşturulur. Aynı şekilde korsan CD’ler de bir kere seyredilince veya dinlenince bozulurlar. Hâlbuki bunlar uzun süre saklanabilecek araçlardır. Korsan ürünleri aldığımızda, parayı hakkı olmayan kişilere vermiş oluyoruz. Kitap ve CD’leri hazırlayan, emek veren kişiler ise emeklerinin karşılığını alamamış oluyorlar.

Bir eserin orijinal mi, korsan mı olduğunu nasıl anlarız? Eseri üreten firmalar ürünlerinin üzerine barkod koyarlar. Barkod değişik kalınlıktaki çizgilerden ve bu çizgiler arasındaki boşluklardan oluşur. Barkod, o ürüne ait bilgileri içerir, yani bir ürünün kimlik kartıdır. Orijinal ürünlerin üzerinde mutlaka barkod bulunur. Alırken ürünlerin barkodlu olmasına dikkat etmeliyiz.

Telif hakkı, bir eserin sahibine veya buluşu yapana, eserinden ya da buluşundan belli bir süre için ticari olarak yararlanma hakkı sağlar. Bu haklar, hak sahibi tarafından satılabilir, lisans alınabilir veya başka şekillerde tasarruf edilebilir. Eser sahibinin izin verebileceği veya yasaklayabileceği bu kullanımlar, genellikle eserin çoğaltılmasını, dağıtılmasını, kiralanmasını, kayda alınmasını, radyo ve televizyonda yayınlanmasını ve çevirisinin yapılmasını veya uyarılması telif hakkı ile ilgilidir. Bu konular, “Fikir ve Sanat Eserleri Yasası”nda belirtilmiştir.

Patent, bir ürünün buluş sahibinin buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ithal etme hakkıdır. Bu hakkı gösteren belgeye de patent denir.