5. Sinif Fen Ve Teknoloji Işık Konusu Özet Cümleleri

7 Nisan 2013 Pazar

5. Sınıf Fen Ve Teknoloji Işık Özet Cümleleri, 5. Sinif Fen Ve Teknoloji Işık Konusu Özeti, 5. Sınıf Fen Ve Teknoloji Işık Özet Cümleleri indir. Kolay gelsin

IŞIK

       Işık kaynaklarından etrafa doğrular boyunca yayılan ve cisimleri görmemizi sağlayan enerjiye “ışık”  denir.

* Işık enerjisi diğer enerji türlerine dönüşebilir.

* Işık olmayan ortamlarda varlıkları göremeyiz.

* Işık renkleri ayırt etmemizi sağlar.

*  Bitkiler ışık sayesinde besin üretirler.

* Işık olmadan görme olayı gerçekleşmez.

* Çevremizdeki varlıkları görebilmemiz için onlardan gözümüze ışık gelmesi gerekir.

* Çok ışıkta göz bebeğimiz küçülür ,az ışıkta göz bebeğimiz büyür.

       Işık  Kaynakları

       Bulunduğu ortama ışık yayan cisimlere  “ışık kaynağı”  denir.

      Işık kaynakları ikiye ayrılır.

1 – Kendiliğinden ışık yayan cisimlere, “doğal ışık

kaynakları”  denir.

Örnek : Güneş ,yıldız ,ateşböceği vb.

2 –  İnsanlar tarafından üretilen belirli koşullar sağlandığında ışık veren cisimlere  “ yapay ışık kaynakları”  denir.

Örnek : Mum ,Gaz lambası ,ampul ,meşale ,el feneri vb.

        Aydınlatılmış  Cisimler

        Bazı cisimler ışık üretmez.

        Aydınlatılmadıklarında çevrelerine ışık

yayıyormuş gibi görünen bu cisimlere

“aydınlatılmış cisim” denir.

Örnek : Ay, ayna, alüminyum folyo, trafik işaret

levhaları, reflektör aydınlatılmış cisimlere

örnektir.

                      Işık Nasıl Yayılır?

          Işığın izlediği yolu gösteren çizgiye “ ışık ışını” denir.

* Işık ışınları doğrular boyunca yayılır.

Örnekler :

* Deniz fenerinden yayılan ışıkları,

*Tozlu ortamda pencereden giren ışıkları,

* Bulutlar arasına giren Güneş’in ışığını

gözlemlediğimizde ışık demetleri,

* Ormanda sık ağaçların aralarından yayılan güneş ışığı,

* Araba farından yayılan ışık, ışığın

doğrusal yolla yayıldığını gösteren bazı

örneklerdir.

                Işık Her Yöne Gider

          Bir ışık kaynağından çıkan ışık bir engelle

karşılaşmadığı sürece her yönde doğrular boyunca

yayılır.

* Işık; katı, sıvı ve gaz ortamlarında yayılır.

* Işığın yayılması için maddesel bir ortam zorunlu

değildir. Bu nedenle ışık boşlukta da yayılabilir.

1. SAYDAM MADDELER

      Bir ortamdaki ışığı, diğer ortama tamamen geçiren maddelere  “saydam maddeler”  denir.

Örnek: Cam(ince cam), naylon, asetat, mika,

su(derinliği az su), benzin, gaz yağı, alkol, hava,

ince plastik

              

2. YARI SAYDAM MADDELER

       Gelen ışığın bir kısmını geçiren, bir kısmını

geçirmeyen maddelere  “yarı saydam maddeler” denir.

Örnek: Yağlı kâğıt, ince kâğıt, buzlu cam, kaynak

gözlükleri, güneş gözlükleri, bulut, derin su, buz, kalın cam, sisli hava, tül perde, duş kabinleri, ilaç şişeleri       

3. SAYDAM OLMAYAN MADDELER(OPAK):

  

       Gelen ışığı hiç geçirmeyen maddelere  “saydam olmayan maddeler”  denir.

Örnek: Taş, tahta, karton, duvar, metal levhalar, porselen

     

NOT : Saydam maddeler; pencere ,ampul, gözlük, otomobil, dürbün vb, gibi araçlarda kullanılır.

NOT : Yarı saydam maddeler; kaynakçı gözlükler- inde, bazı özel bölmelerde buzlu cam olarak kullanılır.

NOT : Saydam olmayan maddeler; fotoğraf makinelerinde film koruyucu bölümlerinde, film banyo odalarında kullanılır.

Işığın  Geçişine  Madde  Kalınlığının  Etkisi

      Saydam ve yarı saydam maddeler, kalınlaştıkça

saydam olmayan maddeler gibi davranırlar. Saydam

olmayan bir madde, inceldikçe saydamlaşır.

Örnek:  Bir parça pencere camını kitabınızdaki yazının üzerine koyduğumuzda, yazıları kolaylıkla okursunuz. Bu camlardan 20 tanesini üst üste

koyduğumuzda ise yazıları okuyamazsınız.

     Kalın naylon saydam değildir. Naylon inceldikçe saydamlaşır.

Işık  Oyunları  ve  Gölgeler

      Işık kaynağının önüne konulan  maddelerin arkasında oluşan karanlık bölgeye “gölge” denir.

* Gölge oluşumu cismin büyüklüğü ve şekliyle ilgilidir.

* Oluşan gölgenin şekli cismin kendisine benzer.

*  İki veya daha fazla ışık kaynağı olan bir ortamda cismin birden fazla gölgesi oluşabilir.

*  Işık kaynağının, cismin ya da gölgenin oluştuğu ekranın yeri değiştirildiğinde, cismin gölgesinin büyüklüğü, yeri ve şekli değişebilir.

* Büyük bir ışık kaynağı veya iki ışık kaynağının oluşturduğu gölgelerin kesişme yerleri koyu, diğer bölgeler daha açık olur.

* Işık kaynağı cisme yaklaştırıldığında gölge büyür, ışık kaynağı cisimden uzaklaştırıldığında gölge küçülür.

* Cisim ekrana yaklaştırıldığında gölge küçülür ve rengi koyulaşır.

* İki ya da daha fazla ışık kaynağı olduğunda ekranda birden fazla gölge oluşur.

*  Birden çok ışık kaynağının olduğu ortamlarda cisimlerin gölgesinde koyu ve açık kısımlar olabilir.

*  Gölgenin koyu olanı  “tam gölge”, tam gölgenin

etrafındaki daha açık(gri) olan kısım ise “yarı

gölge”  denir.

 GÜNEŞ VE GÖLGE

      Güneş, sabah akşam saatlerinde yeryüzüne daha yakın, öğle saatlerinde tepede görünür. Güneş’in yere yakın olduğu konumda gölgeler uzundur. Öğle saatlerinde Güneş’in  tepede olduğu saatlerde gölgeler kısadır. Sabahtan öğleye doğru gölge boyları kısalır. Öğleden akşama doğru gölge boyları tekrar uzar.                           

                                    Güneş Saati: 

      Eski çağlarda insanlar Güneş ile gölge

arasındaki ilişkiyi kullanarak zamanı ölçmeye

çalıştılar. Bunun içi havanın güneşli olduğu

günlerde kullanmak üzere güneş saatini icat etmişlerdir.

         GÜNEŞ VE AY TUTULMASI:

       Dünya, Güneş’in; Ay da Dünya’nın etrafında sürekli döner. Güneş, Dünya ve Ay, aynı doğrultuya geldiklerinde tutulma olayları gerçekleşir.

         Güneş Tutulması:

        Ay, Dünya ile Güneş’in arasına girer ve Dünya’nın belli bir kısmı Ay’ın gölgesinde kalarak güneş ışınlarını birkaç dakika süre ile alamaz. Bu olaya  “Güneş tutulması” denir.

* Bu tutulmayı sadece Ay’ın gölgesinin Dünya üzerine düştüğü bölgelerde yaşayan insanlar

gözlemleyebilir.

* Güneş tutulması sırasında Güneş’e çıplak gözle bakmak çok tehlikelidir ve göz sağlığımızı

bozabilir.

* Güneş tutulması yeni ay evresinde meydana gelir.

                 Ay Tutulması:

       Dünya, Güneş etrafında dolanırken bazı zaman- lar  Güneş ile Ay’ın arasına girer. Güneş, Dünya ve Ay’ın aynı doğrultuda olduğu zaman Dünya’nın gölgesi  Ay’ın üzerine düşer.  Bu olaya “Ay tutulması”  denir.

*Ay tutulması Dünya’nın karanlık olan bölgesinden gözlemlenebilir. Başka bir ifadeyle ay tutulması sırasında geceyi yaşayan insanlar ay tutulmasını gözlemleyebilir.                                                                          * Ay tutulması dolunay evresinde meydana gelir.

 GÜNEŞ VE AY TUTULMA OLAYLARININ

KARŞILAŞTIRILMASI:

FARKLILIKLAR:                                                                

Güneş Tutulması:

* Ay, Dünya ile Güneş arasındadır.

* Ay, Güneş’e Dünya’dan daha yakındır.

* Gündüz yaşanan bölgede gözlenebilir.

Ay Tutulması:

* Dünya, Güneş ile Ay arasındadır.

* Dünya, Güneş’e Ay’dan daha yakındır.

* Geceleyin gözlenebilir.

BENZERLİKLER:

* İki olayda belirli sürelerle gerçekleşen doğa

olaylarıdır.

* Tutulmaların gerçekleşebilmesi için Ay,

Güneş ve Dünya’nın aynı doğrultuda olması

gerekir.

* İki olay da ışığın doğrusal yolla yayıldığını

kanıtlar.                                                                                               

* İkisi de bir gölge olayıdır.

A – Aşağıdaki bilgilerden doğru olanın yanına (D), yanlış olanın yanına (Y) yazınız.

1 – (    ) Işık yayarak çevrelerini aydınlatan cisimlere ışık kaynağı denir.

2 – (    ) Sesin yayılmasının önlenmesine ses yalıtımı denir.

3 – (    ) Dışarıdan bir etki olmadan kendileri ışık yayan cisimlere yapay ışık kaynağı denir.

4 – (    ) Bir ışık kaynağından çıkan ve ışığın yolunu belirten doğrulara ışık ışınları denir.

5 – (    ) Ses yalıtımında demir, bakır, gümüş gibi maddeler kullanılır.

6 – (    ) Mum, fener ve ampul yapay ışık kaynağıdır.

7 – (    ) Işık bir ortamda doğrular boyunca yayılır.

8 – (    ) Sesi ilk kez kablolarla iletmeyi başaran Graham Bell’dir.

9 – (    ) Işığı tamamen geçiren maddelere saydam maddeler denir.

10 – (    ) Camın kalınlığı arttıkça saydamlığı artar.

11 – (    ) Ses şiddeti hoparlör ve mikrofon sayesinde artırılarak uzak noktalara taşınabilir.

12 – (    ) İnce plastik yarı saydam bir maddedir.

13 – (    ) Binalarda ses yalıtımı için pencerelere çift cam takılır.

14 – (    ) Işığı hiç geçirmeyen maddeler saydam değildir.

15 – (    ) Gölge oluşumu ışığın doğrular boyunca yayıldığını kanıtlar.

16 – (    ) Opak maddelerin gölgesi oluşur.

17 – (    ) Cisimlerin gölgesi kendisinden büyük ya da küçük olabilir.

18 – (    ) Cisimlerin gölgesi kendisine benzer.

19 – (    ) Taş, tahta, metal gibi maddeler saydam cisimlere örnek verilebilir.

20 – (    ) Bir cismin iki veya daha fazla gölgesi oluşabilir.

21 – (    ) Işık kaynağı, cisim veya ekranın yeri değiştirildiğinde cismin gölgesinin büyüklüğü, yeri veya şekli değişebilir.

22 – (    ) Güneş, doğal bir ışık kaynağıdır.

23 – (    ) Işık kaynağı önüne cam konulduğunda gölge oluşmaz.

24 – (    ) Güneş ve Ay tutulması olayları ışık ve gölge oluşumu ile ilgilidir.

25 – (    ) Ses en iyi gazlarda  en kötü katılarda yayılır.

26 – (    ) Uzaktaki birine bağırırken ellerimizi ağzımızın iki yanına tutmamızın nedeni sesin dağılmasını önlemek içindir.

27 – (    ) Tüm maddeler sesi aynı oranda yalıtır.

28 – (    ) Köpük iyi bir ses yalıtım malzemesidir.

29 – (    ) Kağıt mendil, aydınger kağıdı yarı saydam maddelere örnek verilebilir.

30 – (    ) Kare şeklindeki bir cismin gölgesi daima kendisinden büyük olur.