Mutasyon, modifikasyon, adaptasyon ve evrim kavramları

20 Kasım 2012 Salı

Mutasyon, modifikasyon, adaptasyon ve evrim kavramları 

Modifikasyon:

 Çevrenin etkisiyle canlılarda meydana gelen ve kalıtsal olmayan değişimlere denir. Buradaki çevre koşulları ( ısı, sıcaklık, besin ) genlerde bazı değişimlere sebep olabilir. Dolayısıyla ortam koşulları eski haline döndüğünde canlı eski haline tekrar döner. Canlının oğul döllerinde de bu değişim gözlemlenmez.

  Örnek-1: Yazın güneşlenen insanların tenlerinde bronzlaşma görülür. Fakat bu bireylerin çocukları olduğu zaman çocuklarda bronz ten görülmez.

   Örnek-2: Himalaya tavşanının tüylerine buz koyulduğu zaman buzun temas ettiği tüyler beyazdan siyah renge dönüşür.

Mutasyon:

  Canlıların genetik yapılarında belirli sebeplerden dolayı meydana gelen bozulmalara denir. Bu sebepler; radyasyon, ultraviyole ışınlar, X ışını, bazı ilaçlar, kimyasallar ve ani sıcaklık değişimleri olabilir. Mutasyon vücut hücrelerinde meydana gelirse yavru bireylere aktarılmazken, üreme hücrelerinde meydana gelirse yavru bireylere aktarılır. Mutasyon sonucunda kromozom yapısında, sayısında ve genlerde değişimler gözlemlenebilir.

 Mutasyon insanlarda kromozom sayısının değiştirerek down sendromu, edward sendromu, patau sendromu ve cri du chat sendromu gibi kalıtsal anormalliklere sebep olabilir.

Adaptasyon:

  Canlıların yaşadıkları ortama uyumunu ve yaşama şansına sağlayan kalıtsal olan değişimlere denir. Canlıda meydana gelen adaptasyon yapısal olabileceği gibi fizyolojik veya davranışsal olabilir.

 Yapısal adaptasyona örnek: Vücut şekillerinin değişmesi, deri renginin farklı olması, vücut şeklinin ve örtüsünün faklılık göstermesi.

 Fizyolojik adaptasyona örnek: Canlının zehir üretmesi, sümük salgılaması

 Davranışsal adaptasyona örnek: Bitkinin ışığa yönelimi ( fototrropizma)

Evrim:

  Canlı türlerinde nesilden nesile meydana gelen ve kalıtsal değişime neden olarak canlının ilk halinden daha farklı özellikler kazanmasına sebep olan sürece denir. Evrim kavramı teoriden öteye gidememiştir.  Bu teoriye göre tüm canlıların kökeni kendilerinden daha önce yaşamış türlere dayanır ve belirli değişimler sonucunda canlılar bugünki hallerini almıştır. Evrim kavramı denildiği zaman akla Charles Darwin gelir.

   Darwin ve evrim kavramı:

Darwin, kuramını doğal seçilim adını verdiği sürece dayandırıyordu. Ona göre türdeşlerine göre daha çok işe yarar özelliklere sahip olan canlılar (örneğin daha keskin görüşe sahip olanlar ya da daha hızlı koşanlar) hayatta kalma yarışında avantajlı duruma geçiyor, bu nedenle soyunu devam ettirme şansını artırıyordu.

Darwin 1831-1836 yılları arasını, işi gereği, dünyanın farklı bölgelerine seyahat ederek geçirmişdi. Bu yıllarda aklında bir tür evrim kuramı şekillenmeye başladı. Farklı bölgelerde geçen 3 yıl sonunda, evrim teorisine en çok katkıda bulunacak yer olan Galapagos Adaları'na vardı. Bu adalardaki doğal yaşamı ve canlıları, Güney Amerika'dakiler (anakara) ile kıyasladı ve o dönem için şaşırtıcı bazı bağlantıları keşfetti.
Darwin burada, "başarılı nesiller sonunda, yeni bir türün, halihazırdaki bir türden yavaşça farklılaşarak oluştuğu" kanısına vardı. Doğal seçilim adını verdiği bir işlem sonucunda bu değişimlerin ortaya çıktığına inanıyordu:
Darwin'in bu teorisi 3 ana temel üzerine oturmuştur:

• Bir canlı popülasyonunda çeşitli karakteristikler mevcuttur ve bu değişken karakteristikler popülasyondaki bireyler tarafından yeni doğanlara aktarılır.

• Canlılar ölenlerin yerine geçecek sayıdan daha fazla yavrularlar.

• Ortalamada popülasyon rakamları genelde sabit kalır, hiçbir popülasyon sonsuza kadar büyüme göstermez.

Jean-Baptiste Lamarck  ve Evrim
Jean-Baptiste Lamarck (asıl adı Jean Baptiste Pierre Antoine de Monet, Chevalier de Lamarck) (d. 1 Ağustos 1744 - ö. 1829) Fransız doğa bilimci.Evrim konusunda yaptığı çalışmalarla bilinir. "Kazanılmış karakterlerin iletimi" tezi oldukca büyük tartışma yaratmış, genetik aktarım prensiplerinin ortaya konmasıyla görüşleri geçerliliğini yitirmiştir.
Bitki ve hayvan örneklerinin bilgili uzmanlarının kontrolünde sınıflandırılmasını ileri süren modern müze kolleksiyonculuğu kavramını ilk ortaya atanlardandı. Omurgasızların sistematiği ile ilgilenerek temel organların fonksiyonlarını ve yapısını incelemiş, çeşitli solucanlar ve yumuşakçalararasındaki yüzeysel benzerliklerin altındaki farkları göstermiştir.

Lamarck kendi döneminin ilk büyük botanikçisidir. Flore Françoise (1778) adlı eserinde Fransa'da yetişen bitkileri sınıflandırdı. Lamarckizm teorisinde çevrenin, bitkilerin değişmesindeki önemi anlatılır. kaynak: wikipedia

Konu ile ilgili sorular:

1. Adaptasyon nedir? Örnekler verelim.

2. Yeşil renk taşıyan çekirgelerin, her zaman yeşil kalan ağaçlar ve otlar, değişik renk maddelerini taşıyan çekirgelerin ise steplerde yaşamasının sebebi nedir? Açılayınız.

3. Kutuplarda yaşayan ayı ve penguenler, benzer hangi adaptasyonları geliştirmiştir ve bu adaptasyolar neden birbirine benzemektedir? 

4. Farklı ekosistemlerde yaşayan canlı türleri yaşadıkları ortama nasıl adaptasyon sağlarlar ve türlerin biyolojik çeşitliliğe olan katkıları nelerdir?

5. Evrimle ilgili farklı bilimsel görüşlere örnekler veriniz.