4.ÜNİTE:Yaşamımızdaki Elektrik

10 Kasım 2012 Cumartesi

6.sınıf 4.ÜNİTE:Yaşamımızdaki Elektrik konu anlatımı 

• İletken madde ve yalıtkan madde
• Direnç nedir? Direncin birimi
• Elektrik kazalarından çarpmalarından korunmak için...
• İletkenin direnci nelere bağlıdır?
• Yaşamımızdaki elektrik ünitesinin özeti

 

İletken madde ve yalıtkan madde

İletken madde ve yalıtkan madde 

Elektriği iyi ileten maddelere iletken, elektriği iyi iletemeyen maddelere ise yalıtkan maddeler denir. Yalıtkan maddelerin dirençleri çok yüksek olduğu için elektrik akımını iletmezler.
İletken maddeler: Metaller(demir, bakır, gümüş, altın … vb )
Yalıtkan maddeler: Ahşap, cam, seramik, porselen, plastic, kauçuk

Direnç nedir? Direncin birimi

Direnç nedir? Direncin birimi

qmaddelerin elektrik akımına karşı gösterdikleri zorluğa direnç denir. Direncin birimi ohm dur. 

W

 sembolü ile gösterilir. Direnç birimi olan ohm, ismini elektriksel direnci ve buna bağlı olarak pek çok elektrik olaylarını ilk defa yaptığı araştırmalar sonucu açıklayan George Simon Ohm (Geork Zimon Om) adlı bilim adamından almıştır.

Elektrik kazalarından çarpmalarından korunmak için alınması gereken tedbirler

Elektrik kazalarından çarpmalarından korunmak için alınması gereken tedbirler
* Elektrikli araçları üzerlerinde yazılan de¤erden daha büyük değerde elektrik enerjisi kullanarak çalıştırmamalıyız.

* Islak elle elektrikli herhangi bir araca dokunmamalı, banyo ve buna benzer nemli yerlerde elektrikli araç kullanmaktan kaçınmalıyız.

* Yıpranmış kablo ya da kırık fiş kullanmamalı, çevremizde bu tür bir elektrik iletim malzemesi ile karşılaşırsak bunların hemen ilgili uzman kişilerce değiştirilmesini sağlamalıyız.

* Sarkık ya da kopmuş elektrik tellerinden uzak durarak ilgili kişilere hemen haber vermeliyiz.

* Elektrik direkleri yakınlarında oyun oynamamalı, elektrik telleri yakınlarında uçurtma uçurtmamalıyız.

İletkenin direnci nelere bağlıdır?

İletkenin direnci nelere bağlıdır?
a. İletkenin direnç değeri, boyuna bağlı olarak değişir.

Bir iletkenin artan boyu ile orantılı olarak direnci de artar. Diğer bir ifade ile iletken boyu arttığında, boyundaki artış oranında iletkenin herhangi bir dik kesitinden birim zamanda geçen elektrik enerjisi azalırken aynı oranda iletkende dönüşen ısı enerjisi miktarında da bir artış meydana gelir.

b. İletkenin direnç değeri, kalınlığına bağlı olarak değişir.

Bir iletken telin direnci dik kesit alanı (kalınlığı) ile ters orantılı olarak değişir.Bir diğer ifade ile dik kesit alanı büyük olan kalın tellerin direnç değeri azdır. Böylece kalın bir telden geçen elektrik enerjinin miktarı artarken iletken üzerinde ısı enerjisine dönüşen enerji miktarı az olur.

Yaşamımızdaki elektrik ünitesinin özeti

Yaşamımızdaki elektrik ünitesinin özeti
- Maddeler elektrik enerjisini iletebilme niteliklerine göre iletken, yalıtkan ve yarı iletken olmak üzere üç gruba ayrılabilirler.

- Elektrik enerjisini iyi iletebilen maddelere iletken maddeler denir. Altın, gümüş bakır gibi maddeler iletken maddelerdir.

- Yapısında bol miktarda karbon isimli madde bulunan ve elektrik enerjisini iyi iletemeyen maddelere yalıtkan maddeler denir. Cam, porselen, tahta gibi maddeler yalıtkan maddelerdir.

- Elektrik enerjisini kısmen iletebilen maddelere yarı iletken maddeler denir.

3.ÜNİTE:Maddenin Tanecikli Yapısı

6.sınıf 3.ÜNİTE:Maddenin Tanecikli Yapısı konu anlatımı  

• Atom nedir? Atomun tarihçesi
• Element nedir? Bileşik ne demektir?
• Molekül ne demektir?
• Fiziksel Değişim nedir?
• Kimyasal Değişim nedir?
• Maddenin halleri ve özellikleri
• Öteleme ve titreşim hareketi
• Maddenin Tanecikli Yapısı ünite özeti

Atom nedir? Atomun tarihçesi

Atom nedir? Atomun tarihçesi 

Maddelerin neden oluştuğu ilk çağlardan günümüze araştırma konusu olmuş ve maddeyi meydana getiren yapılar hakkında farklı fikirler ileri sürülmüştür. İlk çağ Yunan filozoflarından bazıları maddenin sudan, bazıları enerjiden, bazıları hava, su, toprak ve ateş olmak üzere dört unsurdan meydana geldiğini savunmuşlardır. Tarihte ilk kez milattan önce 400 yılında yaşamış bir filozof olan Democritos (Demokritos) maddelerin gözle görülemeyecek kadar küçük parçalardan oluştuğunu ileri sürmüştür.

Element nedir? Bileşik ne demektir?

Element nedir? Bileşik ne demektir?

Aynı cins atomlardan meydana gelen saf maddelere element denir. Sözgelimi, bakır elementi bakır atomlarından, oksijen elementi oksijen atomlarından oluşmuştur.

Farklı cins element atomlarının belirli oranlarda birbirleriyle bağlanması sonucu ortaya çıkan, yeni saf maddeye bileşik denir. Bileşiklerde bileşiği oluşturan elementler, başlangıçta sahip oldukları özellikleri kaybeder ve farklı bir özellik kazanırlar. Bileşiklerde bileşiği oluşturan elementler belirli bir oranda birleşirler ve bu oran hiç değişmez. Sözgelimi bir bileşik olan saf su, iki hidrojen atomunun bir oksijen atomuna bağlanmasından oluşur. Saf su kendini oluşturan hidrojen ve oksijenin özelliklerini göstermez.

Molekül ne demektir?

Molekül ne demektir?

Molekül, aynı cins element atomlarının ya da farklı cins element atomlarının bağlanmasından oluşur.

Molekül yapılı taneciklerin oluşturduğu bileşiklere moleküler yapılı bileşik denir.

Fiziksel Değişim nedir?

Fiziksel Değişim nedir?

 Yeni madde yada maddelerin oluşumuna sebep olmayan değişimler fiziksel değişim olarak adlandırılır. Etten kıyma yapılması, buzun erimesi, camın kırılması, şekerin suda çözünmesi, suyun kaynaması, gibi olaylar fiziksel değişmeye örnek gösterilebilir.

      Fiziksel değişim sonucu değişen maddenin dış görünümüdür. Maddenin özellikleri aynı kalır. Yeni bir madde ortaya çıkmaz. Örneğin bir miktar suyun içine tuz atıp karıştırdığımızda tuzlu su çözeltisi elde ederiz. Tuz, suda çözününce fiziksel görünümü değişmiş olmasına rağmen özelliği aynı kalır. Tuzlu su çözeltisi kaynatılarak içindeki su buharlaştırılırsa tuz eski hâliyle yeniden ortaya çıkar.

     Maddelerdeki hâl değişimi de fiziksel değişimdir. Katının erimesi, sıvının buharlaşması, buharın yoğuşması ve sıvının donarak katı hâle gelmesi sırasında madde özelliklerini kaybetmez, yani maddenin kimliğinde bir değişiklik olmaz. Sadece maddeyi oluşturan taneciklerin arasındaki uzaklık ve taneciklerin hareketi değişir. Örneğin hâl değişimi sırasında su donarak buz hâline geçer ya da su ısıtıldığı zaman buharlaşarak gaz hâle geçer. Her üç durumda da suyun yapısı bozulmaz sadece fiziksel görünümleri değişir.

Kimyasal Değişim nedir?

Kimyasal Değişim nedir?

Değişme sonucu maddenin yapısı bozularak ortaya yeni bir madde çıkıyorsa bu tür değişmeye kimyasal değişim denir. Kâğıdın yanması, yaprağın sararması, köftenin pişmesi, sütün mayalanması, demirin paslanması gibi olaylar kimyasal değişmeye örnek gösterilebilir. Kimyasal değişme sonucu maddenin fiziksel görünümünün yanında özellikleri de değişir ve ortaya yeni bir madde çıkar. Kimyasal değişime uğrayan maddeler fiziksel yollarla eski durumuna geri döndürülemez. Örneğin aşağıdaki modelde de gördüğünüz gibi su, elektrik akımından geçirildiğinde ( elektroliz işlemi) suyu oluşturan hidrojen ve oksijen molekülleri ayrışmaktadır. ‹şlem sonucunda ortaya çıkan hidrojen molekülü yanıcı, oksijen molekülü ise yakıcı özelliktedir. Su ise ne yanıcı nede yakıcı özelliktedir. Yangınları söndürmede kullanılır. Buradan da anlaşılacağı gibi kimyasal değişimlerde maddenin kimliği değişmekte, yeni maddeler oluşmaktadır. Metalin paslanması ve odunun yanması kimyasal değişmeye bir örnektir.

Maddenin halleri ve özellikleri

Maddenin halleri ve özellikleri
Maddenin katı hâli; Belirli bir hacme ve şekle sahiptir. Katı maddeyi oluşturan tanecikler birbirine çok yakındır ve aralarındaki boşluklar çok azdır. Tanecikler arasında belirli bir düzen olup, oldukları yerde titreşim hareketi yaparlar.

Maddenin sıvı hâli; Belirli bir şekle sahip değildir. Sıvılar akışkan olduklarından bulundukları kabın şeklini alır. Sıvı maddeyi oluşturan tanecikler katı maddeyi oluşturan taneciklerden daha hızlı ve birbiri üzerinden kayarak, çarpışarak hareket eder ve daha düzensiz olup tanecikler arası boşluklar katılardan fazladır.

Maddenin gaz hâli; Tanecikler arasında boşlukların çok olduğu durumdur. Gaz hâlindeki maddeleri oluşturan tanecikler, gelişi güzel hareket ettiklerinden gazların belirli şekli ve hacimleri yoktur. Gazlar bulunduğu kabın tamamını doldurur. Gazların yayılmaları hissedilebilir veya gözle takip edilebilir. Örneğin bir odaya damlatılan kolonyanın kokusu kısa sürede odanın tamamına yayılır. Yanan bir kâğıdın çıkardığı dumanın yayılması gözle görülebilir.

Öteleme ve titreşim hareketi

Öteleme ve titreşim hareketi 

Maddeyi oluşturan taneciklerin yer değiştirmeksizin hareket etmelerine titreşim denir. Rüzgârla sallanan ağaç dalları, titreşim hareketine örnek gösterilebilir.

Birbiriyle temas hâlinde olan sıvı tanecikleri çarpışma hareketi yapar. Bu çarpışma esnasında çarpışan tanecikler dönme ve yer değiştirme hareketi yaparlar. Sıvılar öteleme hareketi yapabildiğinden dolayı akma özelliğine sahiptirler yani akışkandır.

 

Maddenin Tanecikli Yapısı ünite özeti

Maddenin Tanecikli Yapısı ünite özeti 

  Boşlukta yer kaplayan, kütlesi ve eylemsizliği olan herşeye madde denir. Bütün maddeler, tanecikli, hareketli ve boşluklu bir yapıya sahiptirler. Maddeler, karışım ve saf maddeler olmak üzere ikiye ayrılır. Aynı çeşit taneciklerden oluşan maddeye saf madde denir. Saf maddeler de kendi arasında element ve bileşik olmak üzere ikiye ayrılır. Aynı çeşit atomlardan veya aynı çeşit atomların oluşturduğu moleküllerden meydana gelen maddelere element, farklı çeşit atomların bir araya gelerek oluşturdukları maddelere ise bileşik denir. Karışım ise iki veya daha fazla maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle oluşur.