6. Sinif Fen ve Teknoloji Sürat Nedir? Sürat Cetveli

12 Ocak 2013 Cumartesi

6. Sınıf Fen ve Teknoloji Sürat Nedir? Sürat Cetveli

 Sürat, hareketli varlıkların belirli bir yolu ne kadar zamanda aldığını belirler. Sürati hesaplayabilmek için bir cismin hareketi boyunca aldığı yolu ve cismin bu yolu alması için geçen zamanı bilmemiz gerekir.

Bu bilgileri kullanarak bir cismin süratini hesaplamak için, cismin aldığı yolu geçen zamana oranlarız.

 

Ölçülen her büyüklüğün mutlaka bir birim ile belirtilmesi gerektiğini biliyoruz. Uzunluk birimini santimetre (cm), metre (m), kilometre (km); zaman birimini ise saniye (s), dakika (dk.), saat (h) olarak ifade edebiliriz.

Süratin birimi ise;

 Günümüzde bilinen en büyük sürat ışığın süratidir. Işığın sürati için şöyle bir karşılaştırma yapılabilir: Güneş ve Dünya arasındaki mesafe kadar bir yolu yarış arabası yaklaşık 43 yılda alabilir, aynı yolu ışık yaklaşık sekiz dakikada alır. Doğada canlılar da farklı süratlerde hareket ederler. Örneğin, en süratli kara hayvanı olan çita 140 km/h sürate ulaşabilir. Kartallar ise havada büyük bir sürat yaparak aşağıya doğru inişe geçerler. Bu iniş sırasında yaklaşık 322 km/h süratle hareket ederler. En süratli balık ise yelken balığıdır ve sürati 110 km/h'e kadar ulaşabilir. Şehirler arası yollarda otobüslerin süratlerini ölçmek ve kaydetmek için takometre kullanılır. Takometreler de yol ve zaman değerlerini kullanarak sürati
hesaplar. Ayrıca şehir içi ve şehirler arası yollarda sürat limitlerini aşan taşıtları tespit etmek için radar adı verilen araçlardan faydalanılır.

Sürati yaklaşık 118 km/h' den fazla olan rüzgârlara kasırga denir. 2005 yılının Ağustos ayında Amerika'da meydana gelen Katrina kasırgasının sürati yaklaşık 260 km/h'e ulaşmıştır ve bu kasırga büyük bir felakete yol açmıştır. Rüzgârın sürati anemometre isimli bir araçla ölçülür.

Ailemizle birlikte başka bir şehre yolculuk yaparken, aracımızın sürat göstergesinin uzunca süre aynı değeri gösterdiğini gözlemlemişizdir. Bu durum bize, geçen zaman aralığında aracımızın süratinin değişmediğini gösterir. Bu şekilde hareket eden araca, sabit süratli hareket ediyor diyebiliriz. Yani aracımızın bu zaman aralığındaki sürati sabittir.

Çevremizde hareket eden cisimler, bu hareketlerinden dolayı bir enerjiye sahiptir. Bu enerji hareket enerjisi olarak adlandırılır.  Günlük hayatımızda kullandığımız çamaşır makinesinin kazanı, mikserin çırpıcıları ya da vantilatörün pervanesi çalışırken, kuşlar uçarken, bir fare kediden kaçarken ya da kedi fareyi kovalarken hareket enerjisine sahiptir.

 Bir kuvvetin etkisi sonucunda cisimler hareket edebilir. Bildiğimiz gibi hareket eden cismin enerjisi, hareket enerjisidir. Hareket enerjisi, cismin hareketine devam etmesini sağlar. Ancak bir süre sonra sürtünme kuvveti bu enerjinin farklı bir enerjiye dönüşmesine sebep olur. Bunun sonucunda cismin, üzerinde hareket ettiği yüzey ve ortam bir miktar ısınır. Cismin sahip olduğu hareket enerjisinin tamamı başka bir enerjiye dönüşünce cisim artık hareket etmez ve durur.